ভাৰত সঞ্চাৰ নিগম লিমিটেড (সংক্ষিপ্তভাৱে বিএছএনএল) (অনুবাদ. ইণ্ডিয়া টেলিকম কৰ্প’ৰেশ্যন লিমিটেড) হৈছে ভাৰতীয় কেন্দ্ৰীয় ৰাজহুৱা খণ্ডৰ উদ্যোগ, দূৰসংযোগ বিভাগৰ মালিকানাধীন, যিটো ভাৰত চৰকাৰৰ যোগাযোগ মন্ত্ৰালয়ৰ অংশ আৰু ইয়াৰ মুখ্য কাৰ্যালয় ভাৰতৰ নতুন দিল্লীত।  কেন্দ্ৰীয় ৰাজহুৱা খণ্ডৰ উদ্যোগটো ভাৰত চৰকাৰে ০১-অক্টোবৰ-২০০০ তাৰিখে প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল।  ইয়াৰ সৰ্বোচ্চ বিষয়াগৰাকীক অধ্যক্ষ আৰু পৰিচালন সঞ্চালক হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হৈছে, যি ভাৰতীয় যোগাযোগ বিত্ত সেৱাৰ কেডাৰৰ পৰা কেন্দ্ৰীয় অসামৰিক সেৱা গোট ‘এ’ গেজেটেড বিষয়া বা ভাৰতীয় দূৰসংযোগ সেৱাৰ কেডাৰৰ কেন্দ্ৰীয় অভিযান্ত্ৰিক সেৱা গোট ‘এ’ গেজেটেড বিষয়া।  সমগ্ৰ ভাৰততে ইয়াৰ দেশব্যাপী টেলিকমিউনিকেচন নেটৱৰ্কৰ জৰিয়তে মোবাইল ভয়েচ আৰু ইণ্টাৰনেট সেৱা প্ৰদান কৰে।  ই ভাৰতৰ সৰ্ববৃহৎ চৰকাৰী মালিকানাধীন বেতাঁৰ দূৰসংযোগ সেৱা প্ৰদানকাৰী প্ৰতিষ্ঠান।

ইতিহাস

ভাৰত সঞ্চাৰ নিগম লিমিটেড ভাৰতীয় চৰকাৰী উদ্যোগ আৰু ইয়াৰ ইতিহাস ব্ৰিটিছ ভাৰতৰ পৰাই আৰম্ভ হ’ব পাৰে।  ভাৰতত টেলিকমিউনিকেচন নেটৱৰ্কৰ ভেটি ১৯ শতিকাৰ কোনোবা এটা সময়ত ইংৰাজে স্থাপন কৰিছিল।  ব্ৰিটিছ যুগত ১৮৫০ চনত কলকাতা আৰু ডাইমণ্ড হাৰ্বাৰৰ মাজত প্ৰথম টেলিগ্ৰাফ লাইন স্থাপন কৰা হয়।১৮৫১ চনত ব্ৰিটিছ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীয়ে টেলিগ্ৰাফ ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে আৰু ১৮৫৪ চনলৈকে সমগ্ৰ দেশতে টেলিগ্ৰাফ লাইন স্থাপন কৰা হয়।  ১৮৫৪ চনত টেলিগ্ৰাফ সেৱা জনসাধাৰণৰ বাবে মুকলি কৰা হয় আৰু প্ৰথম টেলিগ্ৰাম মুম্বাইৰ পৰা পুনেলৈ প্ৰেৰণ কৰা হয়।  ১৮৮৫ চনত ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্যিক বিধান পৰিষদে ভাৰতীয় টেলিগ্ৰাফ আইন গৃহীত কৰে।  ১৯৮০ চনত ডাক আৰু টেলিগ্ৰাফ বিভাগৰ বিভাজনৰ পিছত টেলিকম বিভাগৰ সৃষ্টিৰ ফলত অৱশেষত চৰকাৰী মালিকানাধীন টেলিগ্ৰাফ আৰু টেলিফোন উদ্যোগৰ উত্থান ঘটে যাৰ ফলত বি এছ এন এল প্ৰতিষ্ঠা হয়। ২০০০ চনৰ আৰম্ভণিলৈকে বি এছ এন এল ভাৰতীয় ৰেলৱেৰ বাবে একমাত্ৰ সেৱা প্ৰদানকাৰী যিয়ে নিয়ন্ত্ৰণ আৰু প্ৰশাসনিক যোগাযোগ চাৰ্কিট পিছলৈ, ৰেলটেল হিচাপে পৃথক কৰা হয়।

১৬০ বছৰ ধৰি বি এছ এন এলে ৰাজহুৱা টেলিগ্ৰাম সেৱা চলাই আহিছিল।  ২০১০ চনত ইয়াৰ ১৮২টা কাৰ্যালয়ৰ মাজৰ টেলেক্স নেটৱৰ্কৰ ঠাইত “ৱেব-ভিত্তিক টেলিগ্ৰাম মেছেজিং চিষ্টেম” স্থাপন কৰা হয় যিয়ে টেলেক্স লাইনৰ পৰিৱৰ্তে ইণ্টাৰনেট সংযোগৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল (যিবোৰ বিদ্যুৎ বিচ্ছিন্ন হোৱাত অধিক নিৰ্ভৰযোগ্য)।  ইয়াৰ ফলত সেৱা হ্ৰাস পায় আৰু কোম্পানীয়ে ২০১০ চনত টেলিগ্ৰামৰ ক্ষেত্ৰত “হ্ৰাস সেৱা” উপাধি প্ৰয়োগ কৰে। অৱশেষত ১৫-জুলাই-২০১৩ তাৰিখে ৰাজহুৱা টেলিগ্ৰাম সেৱা সম্পূৰ্ণৰূপে বন্ধ হৈ পৰে। ৰিচাৰ্জ প্লেনৰ বাবে ব্যক্তিগত খেলুৱৈৰ বাবে দিয়া ধনৰ পৰাও বিএছএনএলে ৰাজহৰ এটা অংশ লাভ কৰে।

পণ্য আৰু সেৱাসমূহ

টেলিফোন আৰু মোবাইল

বিএছএনএলে জিএছএম প্লেটফৰ্মত ফিক্সড লাইন টেলিফোন আৰু মোবাইল টেলিফোন দুয়োটা সেৱা আগবঢ়ায়।

BSNL Mobile

বি এছ এন এল ম’বাইল সমগ্ৰ ভাৰততে চেলৱান আৰু বি এছ এন এল ব্ৰেণ্ড নামেৰে জি এছ এম নেটৱৰ্ক সেৱাৰ প্ৰধান প্ৰদানকাৰী।  ভাৰতৰ নগৰ আৰু গ্ৰাম্য উভয় অঞ্চলতে ইয়াৰ ব্যাপক নেটৱৰ্ক কভাৰেজ আছে।  সমগ্ৰ ভাৰততে ইয়াৰ ১২ কোটি ১৮২ লাখতকৈ অধিক গ্ৰাহক আছে।[7]

বিএছএনএল মোবাইলে প্ৰিপেইড, পোষ্টপেইড সেৱা আৰু মূল্য সংযোজিত সেৱা যেনে ফ্ৰী ফোন সেৱা (এফপিএছ), ইণ্ডিয়া টেলিফোন কাৰ্ড (প্ৰিপেইড কাৰ্ড), একাউণ্ট কাৰ্ড কলিং (এচিচি), ভাৰ্চুৱেল প্ৰাইভেট নেটৱৰ্ক (ভিপিএন), টেলি-ভোটিং, প্ৰিমিয়াম ৰেট সেৱা (পিআৰএম) প্ৰদান কৰে।  ইয়াৰ উপৰিও ই আইপিটিভি প্ৰদান কৰে যিয়ে গ্ৰাহকক ইণ্টাৰনেট আৰু ভইচ এণ্ড ভিডিঅ’ অভাৰ ইণ্টাৰনেট প্ৰট’কল (ভিভিঅ’আইপি)ৰ জৰিয়তে টেলিভিছন চাবলৈ সক্ষম কৰে।

BSNL Landline

নব্বৈৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে BSNL Landline আৰম্ভ হৈছিল।  ১৯৯৯ চনত টেলিকম বিভাগে নতুন টেলিকম নীতি ঘোষণা কৰাৰ পূৰ্বে সমগ্ৰ দেশৰ বাবে ই আছিল একমাত্ৰ ফিক্সড লাইন টেলিফোন সেৱা।দেশত কেৱল চৰকাৰী মালিকানাধীন বি এছ এন এল আৰু এম টি এন এলকহে তামৰ তাঁৰৰ জৰিয়তে লেণ্ডলাইন ফোন সেৱা প্ৰদান কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া হৈছিল।  BSNL Landline হৈছে ভাৰতৰ ভিতৰতে সৰ্ববৃহৎ ফিক্সড লাইন টেলিফোন।  ২০২১ চনৰ ২৮ ফেব্ৰুৱাৰীলৈকে ইয়াৰ ৯.৫৫ মিলিয়নতকৈ অধিক গ্ৰাহক আৰু দেশত ৪৭.২০% বজাৰ অংশীদাৰিত্ব আছে।

Internet

ভাৰতৰ চতুৰ্থ বৃহত্তম আই এছ পি বি এছ এন এল, সমগ্ৰ দেশতে ইয়াৰ উপস্থিতি আছে।  ইয়াৰ উপৰিও দেশৰ চাৰিটা অপাৰেটৰৰ ভিতৰত ইয়াৰ দেশৰ ভিতৰতে সৰ্ববৃহৎ ফায়াৰবেছ টেলিকম নেটৱৰ্ক আছে, যিটো প্ৰায় ৭.৫ লাখ কিলোমিটাৰ দৈৰ্ঘ্যৰ।

BSNL Broadband

বি এছ এন এল ব্ৰডবেণ্ডে এম পি এল এছ, পি টু পি আৰু ইণ্টাৰনেট লিজড লাইনকে ধৰি উদ্যোগী গ্ৰাহকসকলক টেলিকম সেৱা প্ৰদান কৰে।  ই চিডিএমএ প্ৰযুক্তি আৰু নিজৰ বিস্তৃত অপটিকেল ফাইবাৰ নেটৱৰ্ক ব্যৱহাৰ কৰি ফিক্সড-লাইন সেৱা আৰু লেণ্ডলাইন প্ৰদান কৰে।  বিএছএনএলে প্ৰিপেইড হিচাপে ডায়েল-আপ সংযোগৰ জৰিয়তে, পোষ্টপেইড হিচাপে নেটৱান, আৰু বিএছএনএল ব্ৰডবেণ্ড হিচাপে ডাটাৱানৰ জৰিয়তে ইণ্টাৰনেট প্ৰৱেশ সেৱা প্ৰদান কৰে।

BSNL Bharat Fiber

বিএছএনএল ভাৰত ফাইবাৰ (এফটিটিএইচ) ২০১৯ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত মুকলি কৰা হৈছিল।ই টিভি অভাৰ আইপি (আইপিটিভি), ভিডিঅ’ অন-ডিমাণ্ড (ভিঅ’ডি), ভইচ অভাৰ আইপি (ভিঅ’আইপি), অডিঅ’ অন-ডিমাণ্ড (এঅ’ডি), বেণ্ডউইডথ অন-ডিমাণ্ড (ব’ডি), দূৰৱৰ্তী শিক্ষা, ভিডিঅ’ কনফাৰেন্সিং সেৱা, ইন্টাৰেক্টিভ গেমিং, আৰু ভাৰ্চুৱেল প্ৰাইভেট লেন সেৱা আগবঢ়ায়।  বিএছএনএলে কয় যে ইয়াৰ অপটিক ফাইবাৰ নেটৱৰ্কে ৩০০ এমবিটি/ছেকেণ্ডলৈকে দ্ৰুতবেগী ইন্টাৰনেট প্ৰদান কৰিবলৈ নিৰ্দিষ্ট প্ৰৱেশ প্ৰদান কৰে।

Bharat Net

ভাৰত চৰকাৰে চৰকাৰী মালিকানাধীন বিএছএনএলক ১.৬৪ লাখ কোটি টকাৰ আন এক পুনৰুজ্জীৱন পেকেজ প্ৰদান কৰাৰ নীতিগত সিদ্ধান্ত কাৰ্যকৰী হৈ সংগ্ৰামী পিএছইউক চৰকাৰৰ বিশেষ উদ্দেশ্যৰ বাহন বিবিএনএলৰ সৈতে একত্ৰিত কৰা হয়।  ইয়াৰ ফলত সংগ্ৰামী পিএছইউক এক বুষ্ট আৰু অতিৰিক্ত ৫.৬৭ লাখ কিলোমিটাৰ অপটিকেল ফাইবাৰৰ সুবিধা প্ৰদান কৰা হয় যিটো ইউনিভাৰ্চেল চাৰ্ভিচ অবলিগেচন ফাণ্ড (ইউএছঅ’এফ) ব্যৱহাৰ কৰি দেশৰ ১.৮৫ লাখ গাঁও পঞ্চায়তত স্থাপন কৰা হৈছে।  বৰ্তমান ইয়াৰ ৬.৮৩ লাখ কিলোমিটাৰতকৈ অধিক অপটিকেল ফাইবাৰ এৰবল নেটৱৰ্ক আছে।

BSNL 4G

বিএছএনএল হৈছে ভাৰতৰ প্ৰথমটো টেলিকম অপাৰেটৰ যিয়ে ২০০৯ চনত মোবাইল ব্ৰডবেণ্ড ব্যৱহাৰ কৰি ৪জি সেৱা আৰম্ভ কৰিছিল।২০১০ চনৰ বিডব্লিউএ নিলামত বিএছএনএলক ২৩০০ মেগাহাৰ্টজ বেণ্ডউইডথৰ অধীনত ৪জি স্পেকট্ৰমৰ সৈতে আবণ্টন দিয়া হৈছিল (দিল্লী আৰু মুম্বাইৰ বাহিৰে ভাৰতৰ সকলো ২০টা টেলিকম চক্ৰতে কাৰণ ইয়াক এমটিএনএল নেটৱৰ্কৰ অধীনত প্ৰশাসন কৰা হয় কিন্তু এমটিএনএলৰ সৈতেও আবণ্টন দিয়া হৈছিল…  একে) যাক BWA বা ব্ৰডবেণ্ড বেতাঁৰ প্ৰৱেশ বৰ্ণালী বুলিও কোৱা হয়।  প্ৰথমতে ইয়াক ৱাইমেক্সৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয় আৰু পিছলৈ ইয়াক এলটিই সেৱাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।  বিএছএনএলক বিডব্লিউএ নিলামত অংশগ্ৰহণ নকৰাকৈয়ে বৰ্ণালীৰ সৈতে আবণ্টন দিয়া হৈছিল কিয় কাৰণ ই এটা চৰকাৰী সত্তা যাৰ বাবে ইয়াক নিলামৰ ব্যতিক্ৰম প্ৰদান কৰা হৈছে, গতিকে বৰ্ণালী অধিগ্ৰহণ কৰিবলৈ বিএছএনএলে নিলামত ব্যক্তিগত টেলিকম খেলুৱৈসকলে একে বেণ্ডউইডথৰ বাবে চৰকাৰক দিয়া সমতুল্য ধন দিব লাগিব।  গতিকে, এই বৰ্ণালীৰ বাবে বিএছএনএলে চৰকাৰক ৮৫০০ কোটি টকা আগবঢ়াইছে।  এমটিএনএলেও চৰকাৰক একেখিনিৰ বাবে ১১২০ কোটি টকা আগবঢ়াইছিল।  ইফালে আন টেলিকম খেলুৱৈসকলে ৪জি সেৱা প্ৰদানৰ বাবে এলটিই প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰিছিল, কেৱল বিএছএনএলে ৪জি সেৱা প্ৰদানৰ বাবে ৱাইমেক্স প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰিছিল।  কিন্তু ৱাইমেক্স প্ৰযুক্তি বিশ্বজুৰি গ্ৰহণ কৰা নহয় যাৰ বাবে প্ৰযুক্তিটোৱে প্ৰমাণ কৰাত ব্যৰ্থ হ’ল।  গতিকে বিএছএনএলে সকলো ৪জি ৱাইমেক্স প্ৰযুক্তি চৰকাৰক ঘূৰাই দিলে আৰু সেই সময়ত হোৱা গধুৰ আৰ্থিক ঋণৰ বাবে বিনিয়োগৰ পৰিমাণ ঘূৰাই আনিলে।  আৰ্থিক বোজাৰ আঁৰৰ কাৰণ হ’ল ইয়াৰ লেগেচি চিষ্টেম আৰু অৱসৰপ্ৰাপ্ত কৰ্মচাৰীসকলৰ পেঞ্চন বৃদ্ধি।  পিছলৈ ২০১৭-১৮ চনৰ সময়ছোৱাত বিএছএনএলে সঠিক ৪জি সেৱা নহ’লেও স্পেকট্ৰম ৰিফ্ৰেমিংৰ অধীনত ভাৰতৰ কেইটামান অঞ্চলত ৪জি সেৱা আগবঢ়াইছিল।  মেক ইন ইণ্ডিয়া পদক্ষেপৰ অধীনত চি-ড’টি (চেণ্টাৰ ফৰ ডেভেলপমেণ্ট অৱ টেলিমেৰিকছ)-এ ভাৰতৰ বাবে ৪জি কোৰ নেটৱৰ্ক গঢ়ি তুলিছিল।  কিন্তু এছেম্বলি ছেগমেণ্টটো তেজছ নেটৱৰ্ক (যিটো পিছলৈ টাটাই আনিছিল) আৰু চৰকাৰী মালিকানাধীন সত্তা আই টি আই (ইণ্ডিয়ান টেলিফোন ইণ্ডাষ্ট্ৰীজ লিমিটেড)য়ে বিকশিত কৰিছিল।

বিএছএনএলে ২০১৯ চনৰ জানুৱাৰী মাহত ভাৰতৰ কিছু অংশ যেনে বিহাৰ, ঝাৰখণ্ড, আৰু উত্তৰ প্ৰদেশত ৪জি সেৱা আৰম্ভ কৰিছিল যদিও ই কেইখনমান চহৰ আৰু নগৰত সীমাবদ্ধ।  ইয়াৰ 4G সেৱাৰ অধিকাংশই বৰ্তমান দক্ষিণ ভাৰতত উপলব্ধ।  কিন্তু বি এছ এন এলে ২০২২ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহলৈকে প্যান ইণ্ডিয়া ৪জি সেৱা আৰম্ভ কৰাৰ চেষ্টা কৰিছে। টেলিকম মন্ত্ৰীয়ে কয় যে বি এছ এন এলে ভাৰতৰ ৭৫ সংখ্যক স্বাধীনতা দিৱসত অন্যান্য বিভিন্ন প্ৰকল্পৰ লগতে সমগ্ৰ ভাৰততে ৪জি সেৱা আৰম্ভ কৰিব। বিএছএনএলে ৭০০ মেগাহাৰ্টজ আৰু ২১০০ মেগাহাৰ্টজ বেণ্ড ব্যৱহাৰ কৰি ৪জি সেৱাসমূহ ৰোল আউট কৰিছে যিটো ভৱিষ্যতে ৫জিলৈ উন্নীত কৰিব পৰা যাব।  বিএছএনএলে ৪০ হাজাৰতকৈ অধিক প্লাছ ৪জি সক্ষম আৰু ৫জি ৰেডি টাৱাৰ স্থাপন কৰিছে।

BSNL 5G

ভাৰত চৰকাৰৰ হৈ যোগাযোগ মন্ত্ৰী অশ্বিনী বৈষ্ণৱে ঘোষণা কৰে যে চৰকাৰী মালিকানাধীন টেলকোৱে ২০২৩ চনৰ ১৫ আগষ্টৰ ভিতৰত ৫জি কাম আৰম্ভ কৰিব।  এইদৰে, চৰকাৰী ড.  ভাৰতৰ আত্মনিৰ্ভৰ ভাৰতৰ।

Direct-to-Device

২০২৪ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত BSNL এ VIASAT ৰ সৈতে অংশীদাৰিত্বৰে ভাৰতত প্ৰথমবাৰৰ বাবে নতুন Direct-to-Device প্ৰযুক্তিৰ প্ৰৱৰ্তন আৰু পৰীক্ষামূলক ব্যৱস্থা কৰে।  এই প্ৰযুক্তিয়ে ব্যৱহাৰকাৰীসকলক এটা বেচ ষ্টেচন বা কোৰ নেটৱৰ্ক ট্ৰেন্সভাৰ্ছ নকৰাকৈ যোগাযোগ কৰিবলৈ সক্ষম কৰে।  এই প্ৰযুক্তি 5G-সক্ষম ডিভাইচসমূহৰ মাজত প্ৰত্যক্ষ পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়াত ব্যৱহাৰ কৰা হয় যাতে স্থল আৰু উপগ্ৰহ দুয়োটা কভাৰেজৰ সৈতে নিৰৱচ্ছিন্নভাৱে সংযোগ কৰিব পৰা যায়।