মমতা বেনাৰ্জী এগৰাকী ভাৰতীয় ৰাজনীতিবিদ যিয়ে ২০১১ চনৰ ২০ মে’ৰ পৰা ভাৰতৰ পশ্চিম বংগ ৰাজ্যৰ অষ্টম আৰু বৰ্তমানৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰি আছে, এই পদত অধিষ্ঠিত হোৱা প্ৰথমগৰাকী মহিলা। একাধিকবাৰ কেন্দ্ৰীয় কেবিনেট মন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰা মমতা বেনাৰ্জীয়ে ২০১১ চনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে পশ্চিম বংগৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হয়।ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ ১৯৯৮ চনত সৰ্বভাৰতীয় তৃণমূল কংগ্ৰেছ (এআইটিচি বা টিএমচি) প্ৰতিষ্ঠা কৰে, আৰু পিছলৈ ২০০১ চনত ইয়াৰ দ্বিতীয় অধ্যক্ষ হয়।তেওঁ নিজকে প্ৰায়ে দিদী বুলি কয়।

ইয়াৰ পূৰ্বে বেনাৰ্জীয়ে দুবাৰকৈ ৰে’ল মন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল, যিগৰাকী প্ৰথম মহিলা আছিল। তেওঁ কয়লা বিভাগৰ দ্বিতীয়গৰাকী মহিলা মন্ত্ৰী, আৰু ভাৰত চৰকাৰৰ মন্ত্ৰীসভাৰ মানৱ সম্পদ উন্নয়ন, যুৱ পৰিক্ৰমা আৰু ক্ৰীড়া, মহিলা আৰু শিশু উন্নয়ন মন্ত্ৰী। চিংগুৰৰ কৃষক আৰু কৃষকৰ মূল্যত বিশেষ অৰ্থনৈতিক অঞ্চলৰ বাবে পশ্চিম বংগত কমিউনিষ্ট নেতৃত্বাধীন চৰকাৰৰ ঔদ্যোগীকৰণৰ বাবে পূৰ্বৰ ভূমি অধিগ্ৰহণ নীতিৰ বিৰোধিতা কৰাৰ পিছত তেওঁ বিশিষ্টতা লাভ কৰে। ২০১১ চনত বেনাৰ্জীয়ে পশ্চিম বংগত এআইটিচি মিত্ৰজোঁটৰ বাবে এক ভূমিস্খলন জয়লাভ কৰি ৩৪ বছৰীয়া ভাৰতীয় কমিউনিষ্ট পাৰ্টি (মাৰ্ক্সবাদী) নেতৃত্বাধীন বাওঁ মৰ্চাৰ চৰকাৰক পৰাস্ত কৰে, যিটো বিশ্বৰ আটাইতকৈ দীৰ্ঘদিনীয়া গণতান্ত্ৰিকভাৱে নিৰ্বাচিত কমিউনিষ্ট নেতৃত্বাধীন চৰকাৰ।
২০১১ চনৰ পৰা ২০২১ চনলৈকে ভবানীপুৰৰ পৰা পশ্চিম বংগ বিধানসভাৰ সদস্য হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।নন্দিগ্ৰাম বিধানসভাৰ আসনত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰিছিল আৰু ২০২১ চনৰ পশ্চিম বংগ বিধানসভা নিৰ্বাচনত বিজেপিৰ সুৱেন্দু অধিকাৰীৰ হাতত পৰাস্ত হৈছিল, যদিও তেওঁৰ দলে বৃহৎ সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰিছিল। ১৯৬৭ চনত প্ৰফুল্ল চন্দ্ৰ সেন আৰু ২০১১ চনত বুদ্ধদেৱ ভট্টাচাৰ্জীৰ পিছত নিজৰ সমষ্টিৰ পৰা নিৰ্বাচনত পৰাস্ত হোৱা তৃতীয়গৰাকী পশ্চিম বংগৰ মুখ্যমন্ত্ৰী।মমতাই কলিকতা উচ্চ ন্যায়ালয়ত নন্দিগ্ৰাম সমষ্টিৰ ফলাফলক প্ৰত্যাহ্বান জনায় আৰু বিষয়টো উপ ন্যায়িক। ২০২১ চনৰ পশ্চিম বংগৰ বিধানসভা নিৰ্বাচনত তেওঁ নিজৰ দলটোক ভূমিস্খলনমূলক জয়ৰ দিশত আগুৱাই লৈ যায়। উপ-নিৰ্বাচনত ভবানিপুৰ সমষ্টিৰ পৰা পুনৰ পশ্চিম বংগ বিধানসভাৰ সদস্য হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়। ভাৰতত মাত্ৰ দুগৰাকী মহিলা মুখ্যমন্ত্ৰী আছে, বেনাৰ্জী ভাৰতৰ বৰ্তমানৰ মহিলা মুখ্যমন্ত্ৰীসকলৰ ভিতৰত অন্যতম।
প্ৰাথমিক জীৱন আৰু শিক্ষা
বেনাৰ্জীৰ জন্ম হৈছিল পশ্চিম বংগৰ কলিকতা (বৰ্তমান কলকাতা)ত বঙালী হিন্দু ব্ৰাহ্মণ পৰিয়ালত। তেওঁৰ পিতৃ-মাতৃ আছিল প্ৰমিলেশ্বৰ বেনাৰ্জী আৰু গায়ত্ৰী দেৱী। বেনাৰ্জীৰ পিতৃ প্ৰমিলেশ্বৰৰ চিকিৎসাৰ অভাৱত মৃত্যু হয়, যেতিয়া তেওঁৰ বয়স ১৭ বছৰ আছিল।
১৯৭০ চনত বেনাৰ্জীয়ে দেশবন্ধু শিশু শিক্ষালয়ৰ পৰা উচ্চতৰ মাধ্যমিক ব’ৰ্ড পৰীক্ষা সম্পূৰ্ণ কৰে। যোগমায়া দেৱী কলেজৰ পৰা ইতিহাসত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে। পিছলৈ কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা ইছলামিক ইতিহাস বিষয়ত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী লাভ কৰে। ইয়াৰ পিছত শ্ৰীশয়তন মহাবিদ্যালয়ৰ পৰা শিক্ষা বিভাগ আৰু কলকাতাৰ যোগেশ চন্দ্ৰ চৌধুৰী আইন মহাবিদ্যালয়ৰ পৰা আইন বিষয়ত ডিগ্ৰী লাভ কৰে।
১৯৮৪ চনত মমতা বেনাৰ্জীয়ে ডক্টৰেট ডিগ্ৰী সম্পূৰ্ণ কৰা বুলি দাবী কৰি নিজৰ নামটোৰ আগত ‘ডাঃ’ লিখিছিল। বেনাৰ্জীয়ে কথিতভাৱে পি এইচ ডি সম্পূৰ্ণ কৰা বিশ্ববিদ্যালয়খন (ইষ্ট জৰ্জিয়া বিশ্ববিদ্যালয়)ৰ অস্তিত্ব নাছিল বুলি পোহৰলৈ অহাৰ পিছত তেওঁ নিজৰ নামৰ আগত ‘ডাঃ’ উপাধি দিয়া বন্ধ কৰি দিলে।
২০২৩ চনৰ ৬ ফেব্ৰুৱাৰীত ছেইণ্ট জেভিয়াৰ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা সাহিত্যত সন্মানীয় ডি.লিট ডিগ্ৰী লাভ কৰে আৰু ২০১৮ চনৰ ১২ জানুৱাৰীত কলিকতা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা আন এটা ডিগ্ৰী লাভ কৰে। ভুৱনেশ্বৰস্থিত ডিমড বিশ্ববিদ্যালয় কলিংগা ইনষ্টিটিউট অৱ ইণ্ডাষ্ট্ৰিয়েল টেকন’লজিৰ পৰাও তেওঁ সন্মানীয় ডক্টৰেট ডিগ্ৰী লাভ কৰে।
বেনাৰ্জীয়ে মাত্ৰ ১৫ বছৰ বয়সতে ৰাজনীতিৰ সৈতে জড়িত হৈ পৰে।যোগামায়া দেৱী মহাবিদ্যালয়ত অধ্যয়ন কৰি থাকোঁতে তেওঁ ভাৰতীয় সমাজবাদী ঐক্য কেন্দ্ৰৰ সৈতে জড়িত সৰ্বভাৰতীয় গণতান্ত্ৰিক ছাত্ৰ সংগঠনক পৰাস্ত কৰি কংগ্ৰেছ পাৰ্টিৰ ছাত্ৰ শাখা ছাত্ৰ পৰিষদ ইউনিয়ন প্ৰতিষ্ঠা কৰে। পশ্চিম বংগত কংগ্ৰেছ পাৰ্টিত তেওঁ দলৰ ভিতৰত আৰু অন্যান্য স্থানীয় ৰাজনৈতিক সংগঠনত বিভিন্ন পদত কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।
ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰৰ আৰম্ভণি, ১৯৮৪–২০১১
কংগ্ৰেছৰ সৈতে ৰাজনৈতিক কেৰিয়াৰ
সত্তৰৰ দশকত যুৱতী হিচাপে কংগ্ৰেছ দলত ৰাজনৈতিক জীৱন আৰম্ভ কৰিছিল বেনাৰ্জীয়ে। ১৯৭৫ চনত সমাজবাদী কৰ্মী আৰু ৰাজনীতিবিদ জয়প্ৰকাশ নাৰায়ণৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিবাদত তেওঁৰ গাড়ীত নাচি নাচি প্ৰেছ মিডিয়াত তেওঁ চৰ্চা লাভ কৰে। স্থানীয় কংগ্ৰেছ গোটৰ শাৰীত তেওঁ দ্ৰুতগতিত উন্নীত হয় আৰু ১৯৭৬ চনৰ পৰা ১৯৮০ চনলৈকে পশ্চিম বংগৰ মহিলা কংগ্ৰেছ (ইন্দিৰা)ৰ সাধাৰণ সম্পাদিকা হৈ থাকে। ১৯৮৪ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত বেনাৰ্জী ভাৰতৰ এতিয়ালৈকে আটাইতকৈ কম বয়সীয়া সংসদ সদস্যসকলৰ ভিতৰত অন্যতম হৈ পৰে, প্ৰবীণ কমিউনিষ্ট ৰাজনীতিবিদ সোমনাথ চেটাৰ্জীক পৰাস্ত কৰি পশ্চিম বংগৰ জাদৱপুৰ সংসদীয় সমষ্টিত জয়ী হয়। ১৯৮৪ চনত ভাৰতীয় যুৱ কংগ্ৰেছৰ সাধাৰণ সম্পাদিকাও হয়।১৯৮৯ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত কংগ্ৰেছ বিৰোধী ঢৌত ভাৰতীয় কমিউনিষ্ট পাৰ্টি (মাৰ্ক্সবাদী)ৰ মালিনী ভট্টাচাৰ্যৰ হাতত তেওঁ আসন হেৰুৱায়। ১৯৯১ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত কলিকতা দক্ষিণ সমষ্টিত বসতি স্থাপন কৰি পুনৰ নিৰ্বাচিত হয়। ১৯৯৬, ১৯৯৮, ১৯৯৯, ২০০৪ আৰু ২০০৯ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁ কলকাতা দক্ষিণৰ আসনখন অক্ষুণ্ণ ৰাখিছিল।
১৯৯১ চনত প্ৰধানমন্ত্ৰী পি.ভি. ক্ৰীড়া মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁ পদত্যাগ কৰাৰ কথা ঘোষণা কৰে আৰু কলকাতাৰ ব্ৰিগেড পেৰেড খেলপথাৰত এখন সমাৱেশত প্ৰতিবাদ কৰে, দেশৰ ক্ৰীড়া উন্নত কৰাৰ প্ৰস্তাৱৰ প্ৰতি চৰকাৰৰ উদাসীনতাৰ বিৰুদ্ধে। ১৯৯৩ চনত চাকৰিৰ পৰা বৰ্খাস্ত হয়।১৯৯৬ চনৰ এপ্ৰিল মাহত কংগ্ৰেছে পশ্চিম বংগত চিপিআই-এমৰ ষ্টুজ হিচাপে আচৰণ কৰা বুলি অভিযোগ উত্থাপন কৰে। যুক্তিৰ অকলশৰীয়া কণ্ঠস্বৰ আৰু “স্বচ্ছ কংগ্ৰেছ” বিচাৰে বুলিও কয় ছানীয়ে।
১৯৯২ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত বেনাৰ্জীয়ে চিপিআইৰ কেডাৰ সৌৱজ্ঞা বাছাকে ধৰ্ষণ কৰা বুলি অভিযোগ উত্থাপন কৰা শাৰীৰিকভাৱে অক্ষম ছোৱালী দীপালী বাছাকক ৰাইটাৰ্ছ বিল্ডিংলৈ লৈ যায় তেতিয়াৰ মুখ্যমন্ত্ৰী জ্যোতি বসুৰ ওচৰলৈ কিন্তু গ্ৰেপ্তাৰ কৰি আটক কৰাৰ আগতে আৰক্ষীয়ে হাৰাশাস্তি কৰে। তাই শপত খাইছিল যে তাই পুনৰ অট্টালিকাটোত কেৱল মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপেহে প্ৰৱেশ কৰিব।
ৰাজ্যৰ কমিউনিষ্ট চৰকাৰৰ বিৰুদ্ধে ১৯৯৩ চনৰ ২১ জুলাইত মমতা বেনাৰ্জীৰ নেতৃত্বত ৰাজ্য যুৱ কংগ্ৰেছে কলকাতাৰ লেখক ভৱনলৈ প্ৰতিবাদী সমদলৰ আয়োজন কৰে। তেওঁলোকে ভোটাৰৰ আইডি কাৰ্ডক ভোটদানৰ বাবে একমাত্ৰ প্ৰয়োজনীয় নথি হিচাপে গঢ়ি তুলিবলৈ দাবী জনায়, যাতে চিপিএমৰ “বৈজ্ঞানিক ৰিগিং” বন্ধ কৰিব পৰা যায়। প্ৰতিবাদৰ সময়ত তেৰজন লোকক গুলীয়াই হত্যা কৰাৰ লগতে বহু লোক আহত হয়। এই কাণ্ডৰ প্ৰতিক্ৰিয়া প্ৰকাশ কৰি পশ্চিম বংগৰ তেতিয়াৰ মুখ্যমন্ত্ৰী জ্যোতি বসুৱে কয় যে “আৰক্ষীয়ে ভাল কাম কৰিছে”। ২০১৪ চনৰ তদন্তৰ সময়ত উৰিষ্যা উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ প্ৰাক্তন মুখ্য ন্যায়াধীশ ন্যায়াধীশ সুশান্ত চেটাৰ্জীয়ে আৰক্ষীৰ সঁহাৰিক “অপ্ৰৰোচিত আৰু অসাংবিধানিক” বুলি অভিহিত কৰিছিল। ন্যায়াধীশ চেটাৰ্জীয়ে কয় যে আয়োগে এই সিদ্ধান্তত উপনীত হৈছে যে এই গোচৰটো জলিয়ানৱালা বাগ হত্যাকাণ্ডতকৈও ভয়াৱহ।
তৃণমূল কংগ্ৰেছ প্ৰতিষ্ঠা
১৯৯৭ চনত তেতিয়াৰ পশ্চিম বংগ প্ৰদেশ কংগ্ৰেছ কমিটীৰ সভাপতি সোমেন্দ্ৰ নাথ মিত্ৰৰ সৈতে ৰাজনৈতিক মতানৈক্যৰ বাবে বেনাৰ্জীয়ে পশ্চিম বংগৰ কংগ্ৰেছ পাৰ্টি এৰি মুকুল ৰয়ৰ সৈতে সৰ্বভাৰতীয় তৃণমূল কংগ্ৰেছৰ অন্যতম প্ৰতিষ্ঠাপক সদস্য হয়। দ্ৰুতগতিত ই ৰাজ্যখনৰ দীৰ্ঘদিনীয়া কমিউনিষ্ট চৰকাৰৰ প্ৰাথমিক বিৰোধী দলত পৰিণত হয়। ১৯৯৮ চনৰ ১১ ডিচেম্বৰত সমাজবাদী পাৰ্টীৰ এগৰাকী সাংসদ দাৰোগা প্ৰসাদ সৰোজক মহিলা সংৰক্ষণ বিধেয়কৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিবাদ কৰিবলৈ বাধা দিবলৈ তেওঁক কলাৰত ধৰি লোকসভাৰ কুঁৱাৰ পৰা টানি উলিয়াই আনিছিল।
ৰেল মন্ত্ৰী (প্ৰথম কাৰ্যকাল), ১৯৯৯–২০০০
১৯৯৯ চনত তেওঁ বিজেপি নেতৃত্বাধীন নেচনেল ডেম’ক্ৰেটিক এলায়েন্স (এন ডি এ) চৰকাৰত যোগদান কৰে আৰু ৰে’ল মন্ত্ৰী হয়। ২০০০ চনত বেনাৰ্জীয়ে প্ৰথম ৰেল বাজেট দাখিল কৰে। ইয়াত তেওঁ নিজৰ গৃহ ৰাজ্য পশ্চিম বংগৰ প্ৰতি দিয়া বহু প্ৰতিশ্ৰুতি পূৰণ কৰিছিল। তেওঁ নতুন দিল্লী-ছিলদাহ ৰাজধানী এক্সপ্ৰেছ ৰে’ল আৰু পশ্চিম বংগৰ বিভিন্ন প্ৰান্ত সংযোগী চাৰিখন এক্সপ্ৰেছ ৰে’লৰ প্ৰৱৰ্তন কৰে, যথা হাওৰা-পুৰুলিয়া ৰূপাছি বাংলা এক্সপ্ৰেছ, ছিলদাহ-নিউ জলপাইগুৰি পদাতিক এক্সপ্ৰেছ, শালিমাৰ-আদ্ৰা আৰণ্যক এক্সপ্ৰেছ, ছিলদাহ-আজমেৰ অনন্য ছুপাৰফাষ্ট এক্সপ্ৰেছ, আৰু ছিলডা-আমৃতচৰল তখত ছুপাৰফাষ্ট এক্সপ্ৰেছ। লগতে পুনে-হাওৰা আজাদ হিন্দ এক্সপ্ৰেছৰ ফ্ৰিকুৱেন্সি বৃদ্ধি কৰি কমেও তিনিখন এক্সপ্ৰেছ ৰেল সেৱা বৃদ্ধি কৰে। দীঘা-হাওৰা এক্সপ্ৰেছ সেৱাৰ কামো তেওঁৰ চমু কাৰ্যকালত ক্ষিপ্ৰতাৰে কৰা হৈছিল।
পৰ্যটনৰ বিকাশৰ ওপৰতো গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল, দাৰ্জিলিং হিমালয়ান ৰেলৱে অংশই অতিৰিক্ত দুটা ইঞ্জিন লাভ কৰিবলৈ সক্ষম কৰা আৰু ভাৰতীয় ৰেলৱে কেটাৰিং এণ্ড টুৰিজিম কৰ্পৰেশ্যন লিমিটেডৰ প্ৰস্তাৱ আগবঢ়াইছিল। ট্ৰেন্স এছিয়ান ৰে’লৱেত ভাৰতে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিব লাগে আৰু বাংলাদেশ আৰু নেপালৰ মাজত ৰে’ল সংযোগ পুনৰ প্ৰৱৰ্তন কৰা হ’ব বুলিও তেওঁ মন্তব্য কৰে। মুঠতে তেওঁ ২০০০–২০০১ বিত্তীয় বৰ্ষৰ বাবে ১৯খন নতুন ৰে’ল প্ৰৱৰ্তন কৰে।
২০০০ চনত তেওঁ আৰু অজিত কুমাৰ পাঞ্জাই পেট্ৰলিয়ামৰ মূল্য বৃদ্ধিৰ প্ৰতিবাদত পদত্যাগ কৰে, আৰু তাৰ পিছত কোনো কাৰণ উল্লেখ নকৰাকৈয়ে পদত্যাগ প্ৰত্যাহাৰ কৰে।
২০০১ চনৰ পশ্চিম বংগৰ নিৰ্বাচন
২০০১ চনৰ আৰম্ভণিতে তেহেলকাই অপাৰেচন ৱেষ্ট এণ্ড উদঙাই দিয়াৰ পিছত বেনাৰ্জীয়ে এন ডি এৰ মন্ত্ৰীসভাৰ পৰা ওলাই আহি ২০০১ চনৰ নিৰ্বাচনৰ বাবে পশ্চিম বংগৰ কংগ্ৰেছ পাৰ্টিৰ সৈতে মিত্ৰতা কৰে, চৰকাৰৰ জ্যেষ্ঠ মন্ত্ৰীসকলৰ বিৰুদ্ধে ৱেবছাইটটোৱে উত্থাপন কৰা দুৰ্নীতিৰ অভিযোগৰ প্ৰতিবাদত।
কয়লা আৰু খনি মন্ত্ৰী, জানুৱাৰী ২০০৪ – মে’ ২০০৪
২০০৩ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত তেওঁ কোনো ধৰণৰ পৰ্টফলিঅ’ নোহোৱাকৈ কেবিনেট মন্ত্ৰী হিচাপে এন ডি এ চৰকাৰলৈ উভতি আহে। মমতাৰ লগতে তেওঁৰ দলৰ সহযোগী সুদীপ বেনাৰ্জীকো বাজপেয়ী মন্ত্ৰালয়ত নিযুক্তি দিয়া হয়। ২০০৪ চনৰ ৯ জানুৱাৰীত তেওঁ কয়লা আৰু খনি মন্ত্ৰালয়ৰ দায়িত্ব লয়। কয়লা আৰু খনি মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ হ্ৰস্বকালীন সময়ছোৱাত চৰকাৰে নেচনেল এলুমিনিয়াম কোম্পানী বিক্ৰীৰ অনুমতি নিদিলে। ২০০৪ চনৰ ২২ মে’লৈকে কয়লা আৰু খনিৰ দায়িত্বত আছিল।
২০০৪–২০০৬ চনৰ নিৰ্বাচনী বিপৰ্যয়
২০০৪ চনৰ ভাৰতীয় সাধাৰণ নিৰ্বাচনত তেওঁৰ দলটোৱে ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টিৰ সৈতে মিত্ৰতা কৰে। কিন্তু মিত্ৰজোঁটে নিৰ্বাচনত পৰাস্ত হয় আৰু পশ্চিম বংগৰ পৰা সংসদীয় আসনৰ পৰা নিৰ্বাচিত হোৱা একমাত্ৰ তৃণমূল কংগ্ৰেছৰ সদস্য আছিল তেওঁ। ২০০৫ চনত বেনাৰ্জীয়ে আৰু অধিক বিপৰ্যয়ৰ সন্মুখীন হয় যেতিয়া তেওঁৰ দলে কলকাতা পৌৰ নিগমৰ নিয়ন্ত্ৰণ হেৰুৱাই পেলায় আৰু বহি থকা মেয়ৰ সুব্ৰত মুখাৰ্জীয়ে তেওঁৰ দলৰ পৰা আঁতৰি যায়। ২০০৬ চনত পশ্চিম বংগৰ বিধানসভা নিৰ্বাচনত তৃণমূল কংগ্ৰেছৰ পৰাজয় হৈছিল আৰু ইয়াৰ আধাতকৈ অধিক বহা সদস্য হেৰুৱাইছিল। ২০০৬ চনৰ ৪ আগষ্টত বেনাৰ্জীয়ে লোকসভাত উপাধ্যক্ষ চৰণজিৎ সিং আটৱালৰ ওচৰত পদত্যাগ কাগজ নিক্ষেপ কৰে। পশ্চিম বংগত বাংলাদেশীৰ অবৈধ অনুপ্ৰৱেশৰ ওপৰত অধ্যক্ষ সোমনাথ চেটাৰ্জীয়ে তেওঁৰ স্থগিতাদেশৰ প্ৰস্তাৱ নাকচ কৰা এই ভিত্তিত তেওঁক উত্তেজিত কৰি তুলিছিল যে সেয়া সঠিক ফৰ্মেটত নাছিল।
চিংগুৰ, নন্দিগ্ৰাম আদি আন্দোলন
২০০৫ চনৰ ২০ অক্টোবৰত পশ্চিমবংগত বুদ্ধদেৱ ভট্টাচাৰ্জী চৰকাৰৰ উদ্যোগিক উন্নয়ন নীতিৰ নামত বলপূৰ্বক ভূমি অধিগ্ৰহণ আৰু স্থানীয় কৃষকৰ ওপৰত সংঘটিত হোৱা অত্যাচাৰৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিবাদ সাব্যস্ত কৰে। ইণ্ডোনেছিয়াস্থিত চেলিম গ্ৰুপৰ চিইঅ’ বেনি ছান্টোছ’ই পশ্চিম বংগত বৃহৎ বিনিয়োগৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিছিল আৰু পশ্চিম বংগ চৰকাৰে তেওঁক হাওৰাত কৃষিভূমি দিয়াৰ ফলত প্ৰতিবাদৰ সৃষ্টি হৈছিল। ভিজা বৰষুণত বেনাৰ্জী আৰু অন্যান্য তৃণমূল কংগ্ৰেছৰ সদস্যসকলে আৰক্ষীয়ে বন্ধ কৰি দিয়া ছান্টোছ’ আহি পোৱা তাজ হোটেলখনৰ সন্মুখত থিয় হৈ আছিল। পিছত তাই আৰু তাইৰ সমৰ্থকসকলে ছান্টোছ’ৰ কনভয়ৰ পিছে পিছে গৈছিল। পৰিকল্পিত “ক’লা পতাকা” প্ৰতিবাদ এৰাই চলিছিল যেতিয়া চৰকাৰে ছান্টোছ’ক নিৰ্ধাৰিত সময়ত তিনি ঘণ্টা আগতে আহিবলৈ দিছিল।
মল্লযুঁজাৰুৰ প্ৰতিবাদ
কেইবাগৰাকীও মহিলা মল্লযুঁজাৰু আৰু এগৰাকী নাবালিকাক যৌন নিৰ্যাতন চলোৱাৰ অভিযোগত ৰেছলিং ফেডাৰেশ্যন অৱ ইণ্ডিয়া (ডব্লিউ এফ আই)ৰ মুৰব্বী তথা বিজেপিৰ সাংসদ ব্রিজ ভূষণ সিঙক গ্ৰেপ্তাৰ কৰাৰ দাবীত সাক্ষী মালিক, বিনেশ ফ’গাট, বজৰং পুনিয়া, সংগীতা ফ’গাটকে ধৰি কেইবাগৰাকীও অলিম্পিক আৰু বিশ্ব চেম্পিয়নশ্বিপৰ পদক বিজয়ী মল্লযুঁজাৰুসকলে দিল্লীত প্ৰতিবাদ সাব্যস্ত কৰি আহিছে। পশ্চিমবংগৰ মুখ্যমন্ত্ৰী মমতা বেনাৰ্জীয়ে কলকাতাৰ ৰাজপথলৈ ওলাই আহি মল্লযুঁজাৰুসকলৰ প্ৰতিবাদত সমৰ্থন আগবঢ়ায়। প্ৰতিবাদকাৰী মল্লযুঁজাৰুসকলে ন্যায় নোপোৱালৈকে যুঁজিব বুলিও কয় মুখ্যমন্ত্ৰীয়ে। “মই মল্লযুঁজাৰুসকলক তেওঁলোকৰ আন্দোলন অব্যাহত ৰাখিবলৈ অনুৰোধ কৰিম। এই যুঁজখন আজীৱনৰ বাবে, স্বাধীনতাৰ বাবে, মানৱীয় ন্যায়ৰ বাবে।
চিংগুৰ প্ৰতিবাদ
২০০৬ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত টাটা মটৰ্ছৰ প্ৰস্তাৱিত গাড়ী প্ৰকল্পৰ বিৰুদ্ধে ৰেলীৰ বাবে চিংগুৰলৈ যোৱাৰ পথত বেনাৰ্জীক বলপূৰ্বকভাৱে ৰখাই দিয়া হৈছিল। পশ্চিম বংগৰ বিধানসভাত উপস্থিত হৈ বেনাৰ্জীয়ে সভাস্থলীত প্ৰতিবাদ সাব্যস্ত কৰে। তেওঁ বিধানসভাত এখন সংবাদমেল সম্বোধন কৰি শুকুৰবাৰে তেওঁৰ দলে ১২ ঘণ্টীয়া বন্ধ কৰাৰ কথা ঘোষণা কৰে। সেইদিনা পূৰ্বে চিংগুৰৰ ওচৰত “নিষেধাজ্ঞামূলক আদেশ উলংঘা কৰাৰ বাবে” আৰক্ষীয়ে গ্ৰেপ্তাৰ কৰাৰ পিছত টাটা মটৰসমূহে সৰু গাড়ীৰ কাৰখানা স্থাপনৰ প্ৰস্তাৱ দিয়া চিংগুৰত প্ৰৱেশ কৰাত বাধা দি প্ৰশাসনে “অসাংবিধানিকভাৱে” কাম কৰাৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰে। হুগলীত তেওঁক বাধা দি ঘূৰাই পঠিওৱা হয়। এই কাণ্ডৰ পিছত তৃণমূল কংগ্ৰেছৰ বিধায়কসকলে আচবাব আৰু মাইক্ৰ’ফোনৰ ক্ষতিসাধন কৰি পশ্চিম বংগ বিধানসভা ভৱন ভাঙি প্ৰতিবাদ সাব্যস্ত কৰে। ২০০৬ চনৰ ১৪ ডিচেম্বৰত বৃহৎ ধৰ্মঘটৰ আহ্বান জনোৱা হৈছিল।কিন্তু মুঠতে কোনো লাভ নহ’ল। ৪ ডিচেম্বৰত বেনাৰ্জীয়ে কলকাতাত চৰকাৰে বলপূৰ্বকভাৱে কৃষিভূমি অধিগ্ৰহণ কৰাৰ প্ৰতিবাদত ২৬ দিনীয়া ঐতিহাসিক অনশন কাৰ্যসূচী আৰম্ভ কৰে। স্বাস্থ্যক লৈ চিন্তিত তেতিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি এ পি জে আব্দুল কালামে তদানীন্তন প্ৰধানমন্ত্ৰী মনমোহন সিঙৰ সৈতে কথা পাতি এই সমস্যা সমাধান কৰে। কালামে বেনাৰ্জীক “জীৱন বহুমূলীয়া” বুলি উপবাস প্ৰত্যাহাৰ কৰিবলৈও আহ্বান জনায়। মনমোহন সিঙৰ এখন চিঠি ফেক্স কৰি পশ্চিমবংগৰ তেতিয়াৰ ৰাজ্যপাল গোপালকৃষ্ণ গান্ধীলৈ প্ৰেৰণ কৰা হৈছিল আৰু তাৰ পিছত লগে লগে মমতালৈ পঠিওৱা হৈছিল। চিঠিখন পোৱাৰ পিছত অৱশেষত ২৯ ডিচেম্বৰৰ মাজনিশা মমতাই উপবাস ভংগ কৰে। ২০১৬ চনত উচ্চতম ন্যায়ালয়ে ঘোষণা কৰিছিল যে পশ্চিম বংগৰ বাওঁপন্থী চৰকাৰে চিংগুৰৰ টাটা মটৰ্ছ প্লাণ্টৰ বাবে ৯৯৭ একৰ মাটি অধিগ্ৰহণ কৰাটো অবৈধ।
নন্দিগ্ৰামৰ প্ৰতিবাদ
২০০৭ চনত ইণ্ডোনেছিয়াস্থিত চেলিম গ্ৰুপে গঢ়ি তুলিবলগীয়া বিশেষ অৰ্থনৈতিক মণ্ডলৰ বাবে পশ্চিম বংগ চৰকাৰে ১০,০০০ একৰ (৪০ কিলোমিটাৰ বৰ্গফুট) মাটি বেদখল কৰাৰ পৰিকল্পনাৰ প্ৰতিবাদ বাতিলৰ লক্ষ্যৰে পূৰ্বা মেদিনীপুৰ জিলাৰ নন্দিগ্ৰামৰ গ্ৰাম্য অঞ্চলত সশস্ত্ৰ আৰক্ষীৰ এটা বেটেলিয়নে আক্ৰমণ চলায়। ১৪ জন গাঁৱৰ লোকক গুলীয়াই হত্যা কৰাৰ লগতে আৰু ৭০ জন আহত হয়। ইয়াৰ ফলত বৃহৎ সংখ্যক বুদ্ধিজীৱীয়ে ৰাজপথত প্ৰতিবাদ সাব্যস্ত কৰে। নন্দিগ্ৰাম আক্ৰমণৰ সময়ত চিপিআই(এম)ৰ কেডাৰসকলে ৩০০ গৰাকী মহিলা আৰু ছোৱালীক নিৰ্যাতন আৰু ধৰ্ষণ কৰা বুলি অভিযোগ উঠিছে।
বেনাৰ্জীয়ে ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী মনমোহন সিং আৰু কেন্দ্ৰীয় গৃহমন্ত্ৰী শিৱৰাজ পাটিললৈ পত্ৰ লিখি নন্দিগ্ৰামত চিপিআইএ প্ৰচাৰ কৰা “ৰাষ্ট্ৰৰ পৃষ্ঠপোষকতাত হিংসা” বুলি অভিহিত কৰা হিংসা বন্ধ কৰিবলৈ পত্ৰ লিখিছিল। আন্দোলনৰ সময়ত তেওঁৰ ৰাজনৈতিক সক্ৰিয়তাই ২০১১ চনত তেওঁৰ ভূমিস্খলনমূলক জয়ৰ অন্যতম অৰিহণা যোগোৱা কাৰণ বুলি বহুলভাৱে বিশ্বাস কৰা হয়।
এই ঘটনা সন্দৰ্ভত চিবিআইৰ প্ৰতিবেদনত বুদ্ধদেৱে আৰক্ষীক গুলীচালনা কৰিবলৈ নিৰ্দেশ নিদিয়া বুলি চিপিআইৰ স্থিতিক সত্যতা প্ৰমাণ কৰিলে। তেওঁলোকে এনে কৰিছিল কেৱল আন প্ৰতিটো মানক অপাৰেটিং পদ্ধতি বিফল হোৱাৰ পিছত অবৈধ সমাবেশটোক বিয়পাই দিবলৈ। কিন্তু নিজৰ দলীয় কৰ্মীসকলে নন্দিগ্ৰামত হোৱা হিংসাক সমৰ্থন কৰি বুদ্ধদেৱ ভট্টাচাৰ্যই পূৰ্বে কৈছিল “তেওঁলোকক (বিৰোধীসকলক) একেটা মুদ্ৰাৰে ধন ঘূৰাই দিয়া হৈছে। নন্দিগ্ৰাম হিংসাত স্থানীয় টিএমচিৰ কিছুমান নেতা জড়িত থকাৰ অভিযোগ উত্থাপন হৈছে।
২০০৯–২০১১ চনৰ নিৰ্বাচনী অগ্ৰগতি
২০০৯ চনৰ সংসদীয় নিৰ্বাচনৰ পূৰ্বে তেওঁ ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছৰ নেতৃত্বত সংযুক্ত প্ৰগতিশীল মিত্ৰজোঁটৰ সৈতে মিত্ৰতা কৰিছিল। মিত্ৰজোঁটে ২৬খন আসনত জয়লাভ কৰে। বেনাৰ্জীয়ে কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰীসভাত ৰে’ল মন্ত্ৰী (দ্বিতীয় কাৰ্যকাল) হিচাপে যোগদান কৰে। ২০১০ চনৰ পশ্চিম বংগৰ পৌৰসভা নিৰ্বাচনত টিএমচিয়ে কলকাতা পৌৰ নিগমক ৬২খন আসনৰ ব্যৱধানত জয়লাভ কৰে। টিএমচিয়ে বিধান নগৰ নিগমকো সাত আসনৰ ব্যৱধানত জয়লাভ কৰে। ২০১১ চনত বেনাৰ্জীয়ে ব্যাপক সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰি পশ্চিম বংগ ৰাজ্যৰ মুখ্যমন্ত্ৰীৰ পদ গ্ৰহণ কৰে। তেওঁৰ দলটোৱে বাওঁ মৰ্চাৰ ৩৪ বছৰীয়া শাসনৰ অন্ত পেলায়।
২০০৯ চনৰ সংসদীয় নিৰ্বাচনত তৃণমূল কংগ্ৰেছে ১৯খন আসন লাভ কৰি ভাল প্ৰদৰ্শন কৰিছিল। কংগ্ৰেছ আৰু এছ ইউ চি আইৰ মিত্ৰ দলসমূহেও ক্ৰমে ছখন আৰু এখন আসন লাভ কৰি বাওঁপন্থী শাসনৰ আৰম্ভণিৰ পৰা পশ্চিম বংগৰ যিকোনো বিৰোধী দলৰ সৰ্বোত্তম প্ৰদৰ্শন চিহ্নিত কৰে। তেতিয়ালৈকে ১৯৮৪ চনত কংগ্ৰেছে ১৬খন আসনৰ জয়লাভ, বিৰোধী ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰ শ্ৰেষ্ঠ প্ৰদৰ্শন বুলি গণ্য কৰা হৈছিল।
ৰেল মন্ত্ৰী (দ্বিতীয় কাৰ্যকাল), ২০০৯–২০১১
২০০৯ চনত মমতা বেনাৰ্জী দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে ৰে’ল মন্ত্ৰী হয়। তাইৰ মনোযোগ আকৌ পশ্চিম বংগৰ ওপৰত আছিল।
তেওঁ ভাৰতীয় ৰে’লৱেক নেতৃত্ব দি বৃহৎ চহৰসমূহক সংযোগ কৰা কেইবাখনো ননষ্টপ ডুৰন্টো এক্সপ্ৰেছ ৰে’লৰ প্ৰৱৰ্তন কৰে লগতে আন কেইবাখনো যাত্ৰীবাহী ৰে’ল, কেৱল মহিলাৰ বাবে ৰে’লসমূহকে ধৰি। ১৯৯৪ চনৰ পৰা নিৰ্মাণ হৈ থকা জম্মু-বাৰামুল্লা লাইনৰ অনন্তনাগ-কাদিগুণ্ড খণ্ড তেওঁৰ কাৰ্যকালত উদ্বোধন কৰা হয়। কলকাতা মেট্ৰ’ৰ ২৫ কিলোমিটাৰ (১৬ মাইল) দীঘল লাইন-১কো ভাৰতীয় ৰে’লৱেৰ স্বতন্ত্ৰ অঞ্চল হিচাপে ঘোষণা কৰিছিল যাৰ বাবে তেওঁক সমালোচনা কৰা হৈছিল।
পশ্চিম বংগৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হ’বলৈ ৰে’ল মন্ত্ৰী পদৰ পৰা পদত্যাগ কৰে। তেওঁ মন্তব্য কৰে: “মই যিদৰে ৰে’লৱে এৰিছো, ই ভালদৰে চলিব। চিন্তা নকৰিব, মোৰ উত্তৰাধিকাৰীয়ে মোৰ সকলো সমৰ্থন পাব। তেওঁৰ দলৰ পৰা তেওঁৰ মনোনীত ব্যক্তি দীনেশ ত্ৰিবেদীয়ে তেওঁৰ পিছত ৰে’ল মন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰে।
পৰৱৰ্তী সময়ত বেনাৰ্জীৰ ৰে’ল মন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যকালৰ ওপৰত প্ৰশ্ন উত্থাপন হৈছিল কাৰণ তেওঁ এই পদত অধিষ্ঠিত হোৱাৰ সময়ত কৰা বেছিভাগ ডাঙৰ টিকটৰ ঘোষণাতে অগ্ৰগতি কম বা একেবাৰেই দেখা নগ’ল। ৰয়টাৰে প্ৰকাশ কৰা অনুসৰি, “ৰে’ল মন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ দুবছৰীয়া অভিলেখক অধিক যাত্ৰীবাহী ৰে’লৰ দৰে জনপ্ৰিয়তাবাদী ব্যৱস্থাৰ বাবে পৰিশোধ কৰিবলৈ নেটৱৰ্কটোক অধিক ঋণত পেলোৱাৰ বাবে তীব্ৰ সমালোচনা কৰা হৈছে।” তেওঁৰ দুবছৰীয়া কাৰ্যকালত ভাৰতীয় ৰেলৱে লোকচান হৈ পৰিছিল।
Chief Minister of West Bengal
পশ্চিম বংগৰ মুখ্যমন্ত্ৰী
প্ৰথম কাৰ্যকাল, ২০১১–১৬
২০১১ চনত সৰ্বভাৰতীয় তৃণমূল কংগ্ৰেছে এছ ইউ চি আই আৰু আই এন চিৰ সৈতে পশ্চিম বংগৰ বিধানসভাৰ নিৰ্বাচনত বৰ্তমানৰ বাওঁ মিত্ৰজোঁটৰ বিৰুদ্ধে ২২৭খন আসন লাভ কৰি জয়লাভ কৰিছিল। টিএমচিয়ে ১৮৪খন আসন লাভ কৰাৰ বিপৰীতে আইএনচিয়ে ৪২খন আসন আৰু এছইউচিআইয়ে এখন আসন লাভ কৰে। ইয়াৰ লগে লগে বিশ্বৰ আটাইতকৈ দীৰ্ঘদিনীয়া গণতান্ত্ৰিকভাৱে নিৰ্বাচিত কমিউনিষ্ট দলটোৰ অন্ত পৰিল।
২০১১ চনৰ ২০ মে’ত বেনাৰ্জীয়ে পশ্চিম বংগৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে শপত গ্ৰহণ কৰে। পশ্চিম বংগৰ প্ৰথম মহিলা মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে তেওঁৰ প্ৰথম সিদ্ধান্তসমূহৰ ভিতৰত এটা আছিল ৪০০ একৰ মাটি চিংগুৰ কৃষকক ঘূৰাই দিয়া। মুখ্যমন্ত্রী সোণোৱালে কয় যে কেবিনেটে চিংগুৰৰ ৪০০ একৰ মাটি অনিচ্ছুক কৃষকক ঘূৰাই দিয়াৰ সিদ্ধান্ত লৈছে৷ “মই বিভাগটোক ইয়াৰ বাবে কাগজ-পত্ৰ প্ৰস্তুত কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিছো। যদি টাটা-বাবুৱে (ৰতন টাটা) বিচাৰে তেন্তে বাকী ৬০০ একৰ মাটিত তেওঁ নিজৰ কাৰখানা স্থাপন কৰিব পাৰে, নহ’লে আমি চাম কেনেকৈ ইয়াৰ কাম কৰিব পাৰি।
গোৰ্খালেণ্ড টেৰিটৰিয়েল এডমিনিষ্ট্ৰেচন স্থাপনৰ বাবেও তেওঁক কৃতিত্ব দিয়া হৈছে।
শিক্ষা আৰু স্বাস্থ্য খণ্ডত বিভিন্ন সংস্কাৰ আৰম্ভ কৰিছিল। শিক্ষা খণ্ডৰ কিছুমান সংস্কাৰৰ ভিতৰত আছিল প্ৰতি মাহৰ প্ৰথম দিনটোত শিক্ষকৰ মাহিলী দৰমহা মুকলি কৰা আৰু অৱসৰপ্ৰাপ্ত শিক্ষকসকলৰ বাবে দ্ৰুত পেঞ্চন। স্বাস্থ্য খণ্ডত বেনাৰ্জীয়ে প্ৰতিশ্ৰুতি দিছিল: “স্বাস্থ্য আন্তঃগাঁথনি আৰু সেৱাৰ উন্নতিৰ বাবে তিনিটা পৰ্যায়ৰ উন্নয়নমূলক ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা হ’ব।২০১৫ চনৰ ৩০ এপ্ৰিলত ইউনিচেফ ভাৰতৰ এজন প্ৰতিনিধিয়ে নাদিয়াক দেশৰ প্ৰথমখন মুকলি শৌচমুক্ত জিলা হিচাপে গঢ়ি তোলাৰ বাবে চৰকাৰক অভিনন্দন জনায়। ২০১২ চনৰ ১৭ অক্টোবৰত বেনাৰ্জীয়ে প্ৰকাশ কৰা এক বিবৃতিত দেশত ধৰ্ষণৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱ বৃদ্ধি পোৱাৰ কাৰণ “পুৰুষ আৰু মহিলাৰ মাজত অধিক মুক্ত আদান-প্ৰদান” বুলি কয়। তেখেতে কয় যে “আগতে যদি পুৰুষ-মহিলাই হাতত হাত ধৰিলেহেঁতেন তেন্তে পিতৃ-মাতৃয়ে ধৰি ধমক দিলেহেঁতেন কিন্তু এতিয়া সকলো ইমানেই মুকলি। ই মুকলি বিকল্প থকা মুকলি বজাৰৰ দৰে।” এই বক্তব্যৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় সংবাদ মাধ্যমত তেওঁক সমালোচনা কৰা হৈছিল।
পেট্ৰ’লৰ মূল্য বৃদ্ধি আৰু খুচুৰা খণ্ডত প্ৰত্যক্ষ বিদেশী বিনিয়োগ স্থগিত ৰখাতো তেওঁৰ ভূমিকা আছিল যেতিয়ালৈকে একমতৰ বিকাশ নহয়। পশ্চিম বংগৰ আইন আৰু বলবৎকাৰী পৰিস্থিতি উন্নত কৰাৰ প্ৰয়াসত হাওৰা, বাৰাকপুৰ, দুৰ্গাপুৰ-আছানছল আৰু বিধাননগৰত আৰক্ষী আয়ুক্তৰ সৃষ্টি কৰা হয়। কলকাতা পৌৰ নিগমৰ মুঠ এলেকা কলকাতা আৰক্ষীৰ নিয়ন্ত্ৰণলৈ অনা হয়।
ৰাজ্যখনৰ ইতিহাস আৰু সংস্কৃতিৰ বিষয়ে জনসাধাৰণক সজাগ কৰাৰ বাবে বেনাৰ্জীয়ে তীব্ৰ আগ্ৰহ প্ৰকাশ কৰিছিল। তেওঁ কলকাতা মেট্ৰ’ৰ কেইবাটাও ষ্টেচনৰ নাম স্বাধীনতা সংগ্ৰামীসকলৰ নামেৰে ৰাখিছিল, আৰু আগন্তুক ষ্টেচনসমূহৰ নাম ধৰ্মীয় নেতা, কবি, গায়ক আৰু ইয়াৰ দৰে লোকৰ নামেৰে ৰখাৰ পৰিকল্পনা কৰিছে। ইমামসকলক বিতৰ্কিত ষ্টাইপেণ্ড আৰম্ভ কৰাৰ বাবে মমতা বেনাৰ্জীক সমালোচনা কৰা হৈছে যিটো কলিকতা উচ্চ ন্যায়ালয়ে অসাংবিধানিক বুলি ৰায় দিছিল।
২০১২ চনৰ ১৬ ফেব্ৰুৱাৰীত বিল এণ্ড মেলিণ্ডা গেটছ ফাউণ্ডেশ্যনৰ বিল গেটছে পশ্চিম বংগ চৰকাৰলৈ এখন পত্ৰ প্ৰেৰণ কৰি বেনাৰ্জী আৰু তেওঁৰ প্ৰশাসনক প্ৰশংসা কৰে যে তেওঁলোকে পলিঅ’ৰ কোনো ধৰণৰ ৰিপ’ৰ্ট নোহোৱাকৈ সম্পূৰ্ণ এটা বছৰ সম্পূৰ্ণ কৰিলে। পত্ৰখনত কোৱা হৈছে যে এইটো কেৱল ভাৰতৰ বাবেই নহয়, সমগ্ৰ বিশ্বৰ বাবেও এক মাইলৰ খুঁটি।
২০১২ চনৰ জুন মাহত তেওঁ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনৰ বাবে তেওঁৰ দলৰ পছন্দৰ এ.পি.জে আব্দুল কালামৰ প্ৰতি জনসমৰ্থন সংগ্ৰহ আৰু জনসাধাৰণৰ সমৰ্থন সংগ্ৰহৰ বাবে এটা ফেচবুক পেজ আৰম্ভ কৰে। দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে থিয় হ’বলৈ অস্বীকাৰ কৰাৰ পিছত এই বিষয়টোক লৈ দীৰ্ঘদিনীয়া কাজিয়াৰ অন্তত প্ৰণৱ মুখাৰ্জীক সমৰ্থন জনাই তেওঁ ব্যক্তিগতভাৱে মুখাৰ্জীৰ “মহান অনুৰাগী” বুলি মন্তব্য কৰে আৰু তেওঁ “শক্তিৰ পৰা শক্তিলৈ বৃদ্ধি” হোৱাটো কামনা কৰে।
তেওঁ বন্ধ (কৰ্ম বন্ধ) আহ্বান কৰাৰ বিৰোধী যদিও বিৰোধী হৈ থকাৰ সময়ত তেওঁ ইয়াক সক্ৰিয়ভাৱে সমৰ্থন কৰিছিল।
সাৰাধা কেলেংকাৰীয়েও তেওঁৰ কাৰ্যকালৰ যথেষ্ট ক্ষতিসাধন কৰিছিল – আৰ্থিক আত্মসাৎ যাৰ ফলত মদন মিত্ৰ – তেওঁৰ মন্ত্ৰীসভাৰ প্ৰাক্তন মন্ত্ৰী কুনাল ঘোষ – এজন দলীয় সাংসদক কাৰাগাৰত ভৰোৱা হৈছিল, আৰু গুৰুত্বপূৰ্ণ পদত অধিষ্ঠিত কেইবাজনো দলীয় লোকক কঠোৰভাৱে গ্ৰীল কৰা হৈছিল।
দ্বিতীয় কাৰ্যকাল, ২০১৬–২০২১
২০১৬ চনৰ বিধানসভা নিৰ্বাচনত সৰ্বভাৰতীয় তৃণমূল কংগ্ৰেছে দুই তৃতীয়াংশ সংখ্যাগৰিষ্ঠতাৰে জয়লাভ কৰে আৰু মমতা বেনাৰ্জীয়ে মুঠ ২৯৩ খনৰ ভিতৰত ২১১ খন আসন লাভ কৰে, যিয়ে দ্বিতীয় কাৰ্যকালৰ বাবে পশ্চিম বংগৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে নিৰ্বাচিত হৈছে। সৰ্বভাৰতীয় তৃণমূল কংগ্ৰেছে অকলে প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰি বৰ্ধিত সংখ্যাগৰিষ্ঠতাৰে জয়লাভ কৰি ১৯৬২ চনৰ পিছত পশ্চিম বংগত মিত্ৰ অবিহনে জয়ী হোৱা প্ৰথমটো শাসকীয় দল হিচাপে পৰিগণিত হয়।
২০১৭ চনত তেওঁৰ চৰকাৰে আৰম্ভ কৰা কন্যাশ্ৰীয়ে ৬২খন দেশৰ ৫৫২খন সামাজিক খণ্ডৰ আঁচনিৰ ভিতৰত ৰাষ্ট্ৰসংঘই শ্ৰেষ্ঠ স্থান লাভ কৰিছিল।
তৃতীয় কাৰ্যকাল, ২০২১–বৰ্তমান
২০২১ চনৰ বিধানসভা নিৰ্বাচনত এআইটিচিয়ে দুই তৃতীয়াংশ সংখ্যাগৰিষ্ঠতাৰে জয়লাভ কৰিছিল। কিন্তু, নন্দিগ্ৰামৰ পৰা যুঁজ দিয়া মমতা বেনাৰ্জীয়ে ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টিৰ সুবেন্দু অধিকাৰীৰ বিৰুদ্ধে ১৯৫৬ টা ভোটত পৰাস্ত হয়। মমতা বেনাৰ্জীয়ে অৱশ্যে এই ফলাফলক প্ৰত্যাহ্বান জনায় আৰু বিষয়টো উপ ন্যায়িক। যিহেতু তেওঁৰ দলে মুঠ ২৯২ খনৰ ভিতৰত ২১৩খন আসন লাভ কৰে, সেয়েহে তেওঁ তৃতীয়বাৰৰ বাবে পশ্চিম বংগৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়। পিছলৈ ৰাজ ভৱনত তেওঁ জগদীপ ধনখৰক পদত্যাগ পত্ৰ দিয়ে। ২০২১ চনৰ ৫ মে’ত মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে শপত গ্ৰহণ কৰে। পিছলৈ তেওঁৰ দলটোৱে বাকী থকা ২ খন আসন লাভ কৰে আৰু তেওঁ নিজেই ভবানীপুৰৰ উপ-নিৰ্বাচনত ৫৮,৮৩৫ ভোটৰ বিপুল ব্যৱধানত জয়ী হয়। ৭ অক্টোবৰত বিধায়িকা হিচাপে শপত গ্ৰহণ কৰে।
নিৰ্বাচনত জয়ী হোৱাৰ পিছত প্ৰতিশ্ৰুতি অনুসৰি তেওঁ লক্ষ্মীৰ ভাণ্ডাৰ আঁচনিখন আৰম্ভ কৰে। এই আঁচনিখনত ৬০ বছৰৰ তলৰ মহিলাসকলক মৌলিক আৰ্থিক সাহায্য প্ৰদান কৰা হৈছিল, সাধাৰণৰ বাবে প্ৰায় ৫০০ টকা আৰু সংখ্যালঘুৰ বাবে ১০০০ টকা। এই আঁচনিখন ব্যাপকভাৱে জনপ্ৰিয় হোৱাৰ বাবে বিপুল সফলতা লাভ কৰে।
তেওঁৰ নেতৃত্বত আন এখন আঁচনিও প্ৰক্ষেপ কৰা হৈছিল, ছাত্ৰ ক্ৰেডিট কাৰ্ড আঁচনি, যাৰ জৰিয়তে ধনৰ অভাৱত উচ্চ পঢ়া-শুনা ৰাখিব নোৱাৰা বৌদ্ধিক ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক ঋণত আৰ্থিক সাহায্য প্ৰদান কৰা হৈছিল। পশ্চিম বংগ চৰকাৰৰ মনোনীত ব্যক্তিৰ অধীনত ঋণৰ সীমা ১০ লাখ টকা পৰ্যন্ত আছিল।
২০২১ চনৰ ৩০ নৱেম্বৰত তেওঁ নিজৰ তৎকালীন পূৰ্বৰ বুদ্ধদেৱ ভট্টাচাৰ্জীক অতিক্ৰম কৰি পশ্চিম বংগৰ তৃতীয় দীৰ্ঘদিনীয়া মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰা মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে পৰিগণিত হয়। যদিহে মমতাই অন্ততঃ ২০২৫ চনৰ ২৬ অক্টোবৰলৈকে কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰে তেন্তে ২০২৫ চনৰ ১৬ মে’লৈকে মমতা কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰি জ্যোতি বসুৰ পিছত দ্বিতীয় দীৰ্ঘদিনীয়া মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰা মুখ্যমন্ত্ৰী হ’ব, যদিহে ২০২৫ চনৰ ১৬ মে’লৈকে মমতাই কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰে।
বিতৰ্ক আৰু সমালোচনা
সাৰাধা গ্ৰুপ আৰু ৰোজ ভেলীৰ বিত্তীয় কেলেংকাৰী
সাৰাধা গ্ৰুপৰ বিত্তীয় কেলেংকাৰী আৰু ৰোজ ভেলীৰ বিত্তীয় কেলেংকাৰী তেওঁৰ কাৰ্যকালতে পোহৰলৈ আহিছিল আৰু তেওঁৰ পেইন্টিং ফাৰ্মসমূহক বিক্ৰী কৰি আইন প্ৰয়োগকাৰী সংস্থাসমূহে তদাৰক কৰিছিল। তেওঁৰ এখন ছবিও সুদীপ্ত সেনক (সাৰাধা কেলেংকাৰীৰ কেন্দ্ৰীয় ব্যক্তি) ১.৮ কোটি টকাত (২০২৩ চনত ২.৪ কোটি টকা বা ২৮০,০০০ মাৰ্কিন ডলাৰৰ সমতুল্য) বিক্ৰী কৰা হয়, আনহাতে তেওঁৰ আৰু ২০খন ছবি সাৰাধা গ্ৰুপৰ অন্যান্য শ্বেয়াৰহোল্ডাৰৰ পৰা জব্দ কৰা হয়। তেওঁৰ কাৰ্যকালত তেওঁ ভাৰতৰ ফেডাৰেল ব্যৱস্থাক প্ৰত্যাহ্বান জনাইছিল যেতিয়া তেওঁ চিবিআইৰ বিষয়াসকলক গ্ৰেপ্তাৰ কৰাৰ নিৰ্দেশ দিছিল, যিসকলে সাৰাধা গ্ৰুপৰ বিত্তীয় কেলেংকাৰীৰ তদন্তৰ বাবে কলকাতাত উপস্থিত হৈছিল। কিন্তু চিবিআইয়ে কলকাতা আৰক্ষী আয়ুক্তক গ্ৰেপ্তাৰ কৰাৰ চেষ্টাও ফেডাৰেলিজমৰ ওপৰত আক্ৰমণ আছিল।
ক’ভিড-১৯ ব্যৱস্থাপনা
বেনাৰ্জী আৰু তেওঁৰ চৰকাৰক ক’ভিড-১৯ মহামাৰী চম্ভালাৰ ক্ষেত্ৰত বহুলভাৱে সমালোচনা কৰা হৈছিল আৰু বিৰোধী, সমালোচক আৰু বহু চিকিৎসকৰ দ্বাৰা তথ্য লুকুৱাই ৰখাৰ অভিযোগ উত্থাপন হৈছিল।
ক’ভিড সংকটৰ মাজতে মমতাই “তুষ্টিকৰণৰ ৰাজনীতি” খেলা বুলি অভিযোগ উত্থাপন কৰে বিৰোধীয়ে। পশ্চিম বংগ চৰকাৰেও নেচনেল ইনষ্টিটিউট অৱ কলেৰা এণ্ড এণ্টেৰিক ডিজিজলৈ পৰীক্ষাৰ বাবে পৰ্যাপ্ত নমুনা প্ৰেৰণ নকৰাৰ বাবেও সমালোচনা কৰা হৈছে। পিছলৈ চৰকাৰে চিকিৎসালয়ত চেলফোন ব্যৱহাৰ কৰাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰে।
কিন্তু মমতা বেনাৰ্জীয়ে বিজেপিৰ আই টি কোষক “পশ্চিম বংগৰ স্বাস্থ্য বিভাগক কু-সংস্কাৰ কৰিবলৈ ভুৱা বাতৰি ব্যৱহাৰ কৰা”ৰ বাবে দোষাৰোপ কৰে। লকডাউনৰ মাজতে ভুৱা বাতৰি প্ৰচাৰ কৰাৰ বাবে বহু লোকক গ্ৰেপ্তাৰ কৰা হৈছিল। বংগত ক’ভিড-১৯ৰ মৃত্যুক লৈ “মিছা এলাৰ্ম” দিয়াৰ বাবেও বংগ বিজেপিৰ এজন সাংসদৰ বিৰুদ্ধে এফআইআৰ দাখিল কৰা হৈছিল।
২০২৪ চনৰ আৰ জি কাৰ হাস্পতালত ধৰ্ষণ কাণ্ড
আৰ জি কাৰ মেডিকেল কলেজ এণ্ড হস্পিতালৰ এগৰাকী যুৱ প্ৰশিক্ষাৰ্থী চিকিৎসকক ধৰ্ষণ আৰু হত্যাৰ বাবে বেনাৰ্জীক বহুলভাৱে সমালোচনা কৰা হৈছিল আৰু অভিযোগ উত্থাপন কৰা হৈছিল য’ত তেওঁৰ বিৰুদ্ধে অভিযোগ উত্থাপন কৰা হৈছিলযে তেওঁ এতিয়াৰ প্ৰাক্তন অধ্যক্ষ সন্দীপ ঘোষক সুৰক্ষা দিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল যাৰ এই কাণ্ডৰ সৈতে জড়িত থকাৰ তদন্ত চিবিআইয়ে কৰি আছে।
সন্দেশখালি ঘটনা
২০২৪ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত সন্দেশখালি গাঁৱৰ কেইবাগৰাকীও মহিলাই আগবাঢ়ি আহি কয় যে তৃণমূল কংগ্ৰেছৰ স্থানীয় ব্লকৰ নেতা তথা অভিযুক্ত শক্তিশালী ব্যক্তি শ্বেখ শ্বাহজাহান, উত্তম চৰ্দাৰ আৰু শিবু হাজৰাই তেওঁলোকক যৌন নিৰ্যাতন আৰু ধৰ্ষণ কৰি আহিছে। মমতা বেনাৰ্জীক ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টিৰ নেতাসকলে অপৰাধৰ প্ৰতি মৌনতা অৱলম্বন কৰি এনে অপৰাধী ৰাজনীতিবিদসকলক সুৰক্ষা দিয়াৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰিছিল। তদুপৰি সন্দেশখালি ভ্ৰমণ কৰা টিএমচিৰ নেতা পাৰ্থ ভৌমিকে দাবী কৰিছিল যে আক্ৰমণৰ অভিযোগ ৰচনা কৰা হৈছে। শ্বেখ শ্বাহজাহানে পলায়ন কৰিছে, বলবৎকাৰী সঞ্চালকালয়ৰ বিষয়াসকলে তেওঁক দুৰ্নীতিৰ গোচৰত গ্ৰেপ্তাৰ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰাৰ পিছত, যিসকলক তেওঁৰ সমৰ্থকসকলে আক্ৰমণ কৰে। ২০২৪ চনৰ ২৯ ফেব্ৰুৱাৰীত পুৱা প্ৰায় ৫:৩০ বজাত শ্বাহজাহানক উত্তৰ ২৪ পৰগনা মিনাখানৰ পৰা আৰক্ষীয়ে গ্ৰেপ্তাৰ কৰে।
ব্যক্তিগত জীৱন আৰু স্বীকৃতি
গোটেই ৰাজনৈতিক জীৱনত বেনাৰ্জীয়ে ৰাজহুৱাভাৱে কঠোৰ জীৱনশৈলী বজাই ৰাখিছে, সাধাৰণ পৰম্পৰাগত বাংলা কাপোৰ পিন্ধি বিলাসীতা এৰাই চলি আহিছে। ২০১৯ চনৰ এপ্ৰিল মাহত এক সাক্ষাৎকাৰৰ সময়ত প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে দাবী কৰিছিল যে তেওঁলোকৰ ৰাজনৈতিক মতানৈক্য সত্ত্বেও বেনাৰ্জীয়ে প্ৰতি বছৰে তেওঁৰ ওচৰলৈ নিজৰ নিৰ্বাচিত কুৰ্তা আৰু মিঠাই পঠিয়াই দিয়ে। অষ্ট্ৰেলিয়াৰ দূত বেৰী অ’ফেৰেলে বিজয়দশমী উপলক্ষে মিঠাই পঠোৱাৰ বাবে তেওঁক ধন্যবাদ জনায়। ২০১৯ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত যেতিয়া পি এম মোডীৰ পত্নী শ্ৰীমতী যশোদাবেনে কলকাতা এৰি যাবলৈ গৈছিল, তেতিয়া মমতাই তেওঁক কলকাতা বিমানবন্দৰত লগ পাইছিল আৰু তেওঁক এখন শাৰী উপহাৰ দিছিল।
তাই নিজকে হিন্দু বুলি পৰিচয় দিয়ে। বেনাৰ্জী এজন স্ব-শিক্ষিত চিত্ৰশিল্পী আৰু কবি। তেওঁৰ ৩০০খন ছবি ৯ কোটি টকাত বিক্ৰী হয় (৯০ মিলিয়ন পাউণ্ড, ৯৯০,০০০ পাউণ্ড বা ১,৩৫০,০০০ মাৰ্কিন ডলাৰ)। ২০১২ চনত টাইম আলোচনীয়ে তেওঁক বিশ্বৰ ১০০ জন আটাইতকৈ প্ৰভাৱশালী ব্যক্তিৰ ভিতৰত অন্যতম হিচাপে নিৰ্বাচিত কৰে। ব্লুমবাৰ্গ মাৰ্কেটছ আলোচনীয়ে ২০১২ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত তেওঁক বিত্ত জগতৰ ৫০ জন প্ৰভাৱশালী ব্যক্তিৰ ভিতৰত তালিকাভুক্ত কৰিছিল।২০১৮ চনত তেওঁক স্কোচৰ বছৰৰ মুখ্যমন্ত্ৰী বঁটা প্ৰদান কৰা হয়। লকডাউনৰ সময়ত বেনাৰ্জীয়ে সাধাৰণ মানুহৰ মাজত সজাগতা বিয়পাবলৈ কলকাতাৰ ৰাজপথলৈ ওলাই আহিছিল। ধৰ্মীয় সমন্বয় বজাই ৰখাৰ বাবে আবেদন জনোৱাৰ সময়তে বেনাৰ্জীয়ে বহুবাৰ এই কথাটো পুনৰ উল্লেখ কৰিছে যে “ধৰ্ম ব্যক্তিগত, কিন্তু উৎসৱসমূহ সাৰ্বজনীন।
কান্দাহাৰ হাইজেকিং সংকটৰ সময়ত মমতাই আলোচনাৰ কৌশলৰ অংশ হিচাপে পণবন্দী হোৱাৰ প্ৰস্তাৱ দিয়া বুলি প্ৰকাশ কৰি যশৱন্ত সিনহাই কয় যে তেওঁ সদায় যুঁজাৰু হৈ আহিছে। সিনহাই লগতে কয় যে দেশৰ বাবে চূড়ান্ত ত্যাগ কৰিবলৈ তাই সাজু আছিল।[212][213]
২০২১ চনত মমতা বেনাৰ্জীক ৰোমত শান্তিৰ বাবে বিশ্ব সভাত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ আমন্ত্ৰণ জনোৱা হয়। এই অনুষ্ঠানত অংশগ্ৰহণৰ বাবে নিমন্ত্ৰিত একমাত্ৰ ভাৰতীয়। কিন্তু ছেপ্টেম্বৰ মাহত কেন্দ্ৰীয় বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰালয়ে তেওঁক শান্তি সন্মিলনত অংশগ্ৰহণৰ অনুমতি অস্বীকাৰ কৰি কয় যে এই অনুষ্ঠানটো “এখন ৰাজ্যৰ মুখ্যমন্ত্ৰীৰ অংশগ্ৰহণৰ মৰ্যাদাৰ সমানুপাতিক” নহয়। বেনাৰ্জীৰ ৰোম ভ্ৰমণ বাতিল কৰাৰ সন্দৰ্ভত বিজেপিৰ সাংসদ সুব্ৰমনিয়াম স্বামীয়ে মোডী চৰকাৰক তীব্ৰ সমালোচনা কৰে। ভাৰতীয় কূটনীতিবিদ কে পি ফেবিয়ানৰ মতে এম ই এয়ে উল্লেখ কৰা কাৰণটো পতিয়ন যোগ্য নাছিল। একেদৰে ডিচেম্বৰ মাহত বেনাৰ্জীক এম ই এয়ে নেপাল ভ্ৰমণৰ অনুমতি নিদিলে।
টাইম আলোচনীয়ে ২০২১ চনৰ ১৫ ছেপ্টেম্বৰত ‘২০২১ চনৰ ১০০ জন আটাইতকৈ প্ৰভাৱশালী লোক’ৰ বাৰ্ষিক তালিকা প্ৰকাশ কৰে।
সাহিত্য আৰু অন্যান্য ক্ষেত্ৰত কাম কৰে
এতিয়ালৈকে তাইৰ লিখা অসংখ্য গ্ৰন্থ প্ৰকাশ পাইছে। ২০২২ চনত তেওঁক ৯৪৬টা কবিতাৰে গঠিত ‘কবিতা বিতন’ৰ বাবে পাছিম্বাংগা একাডেমী বঁটা প্ৰদান কৰা হয়।
তেখেত এগৰাকী স্ব-শিক্ষিত চিত্ৰশিল্পীও। তেওঁৰ চিত্ৰসমূহো কেইবাবাৰো নিলাম কৰা হৈছে।
গীতিকাৰ হিচাপেও তেখেতৰ ৰচনাসমূহ বেছিভাগেই ‘দুৰ্গা পূজা’ আৰু ‘মাতৃভূমি’ৰ ওপৰত আধাৰিত। শ্ৰেয়া ঘোষালে কণ্ঠদান কৰা ‘মা গ’ তুমি সৰ্বোজনীন’ তেওঁৰ অন্যতম জনপ্ৰিয় গীত।